Europese aluminiumsector in kritieke toestand

• De aluminiumprijs heeft opnieuw een hoogtepunt bereikt.
• Dit is voornamelijk te wijten aan de forse stijging van de energieprijzen (de belangrijkste productiekosten), de sterke vraag en een daling van de productiegroei in China.
• Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de fabrieken verderop in het productieproces.
• De spanningen aan de Oekraïense grens maken de situatie er niet beter op.
• Aluminium is essentieel voor de economische transitie, maar toch is een deel van de Europese productie bedreigd.

Sterke prijsstijging

De prijs van Europees aluminium is sinds begin 2022 gestegen met ongeveer 15%, en breekt daarmee zijn historisch record van oktober 2021. Dit is een stijging van meer dan 60% ten opzichte van januari 2021. Dat klinkt misschien als goed nieuws voor aluminiumproducenten, maar dat is het allerminst. De prijs wordt immers niet enkel opgedreven door de sterke vraag, maar ook – en vooral – door de afgenomen productie in Europa en China, terwijl de aluminiumvoorraden historisch laag zijn. De productie is vooral afgenomen omdat de energieprijzen in 2021 sterk gestegen zijn. Bovendien wil China de luchtverontreiniging verminderen voor de Olympische Winterspelen, en daarnaast de uitstoot van koolstofdioxide verminderen. Aangezien de aluminiumindustrie verantwoordelijk is voor 5% van die uitstoot, beperkt dit alles de groei van de aluminiumproductie voor 2022. China ziet zich zelfs genoodzaakt om massaal aluminium in te voeren en zo het binnenlandse tekort te compenseren.

Aanzienlijke prijsdruk

Aangezien energie een groot deel – meer dan een derde – van de productiekosten uitmaakt, heeft de sterke stijging van de gasprijs een enorme impact op de winstgevendheid van bedrijven. Dit geldt vooral in Europa, waar de aardgasprijs volgens de Wereldbank tussen december 2020 en december 2021 met bijna 550% gestegen is.

De Europese aluminiumproducenten staan daardoor voor een moeilijke keuze. Ofwel sluiten ze hun smelterijen, ofwel verminderen ze hun productie, zelfs als dat betekent dat ze met verlies moeten produceren. De grootste smelterij van Europa koos eind december 2021 voor die laatste optie. Aluminium Dunkerque Industries France kondigde namelijk aan zijn productie van primair aluminium te verlagen. In Galicië (Spanje) heeft Alcoa besloten zijn smelterij voor primair aluminium – de op één na grootste in Europa – volledig te sluiten voor twee jaar (tot eind 2023). De smelterij zal wel aluminium blijven omsmelten voor haar klanten in de farmaceutische en voedingsindustrie. In Roemenië werd eind december aangekondigd dat de productie van de Alro-smelterij met 60% zou worden verminderd. Ook hier werd in de richting van de onhoudbare energieprijzen gewezen. De productie van de Slovalco-smelterij (eigendom van Norsk Hydro) in Slovakije wordt teruggebracht tot 60% van de capaciteit (in plaats van 80%).

Gevolgen voor het verdere productieproces

Al deze dalingen in de productie van primair aluminium zullen dan ook gevolgen hebben voor de fabrieken verderop in het productieproces. Aangezien zij primair aluminium nodig hebben, worden zij mee getroffen. Fabrieken met een geïntegreerde productie van primair aluminium zullen de daling in de Europese productie waarschijnlijk minder voelen, maar ook zij zullen niet ontsnappen aan gevolgen van de elektriciteitskosten.

Extra risico door spanningen tussen Rusland en Oekraïne

De huidige spanningen tussen Rusland en Oekraïne zijn al verrekend in de Europese gasprijs. Als Rusland Oekraïne aanvalt, zou Europa echter kritieke energievoorraden kunnen verliezen. Bovendien zouden er dan Amerikaanse en Europese sancties tegen Rusland verwacht worden. Rusland is echter niet alleen een grootmacht op het gebied van grondstoffen, maar na China ook de grootste aluminiumproducent ter wereld. En net als in 2018, toen RUSAL door sancties getroffen werd, zouden nieuwe sancties de Europese aluminiumsector ernstig ontwrichten. De waardeketen van aluminium (bauxiet en aluminiumoxide) werd al zwaar getroffen door elektriciteitstekorten, maar nieuwe handelsbelemmeringen zouden de genadeslag kunnen zijn voor de Europese industrie.

Conclusie

We kunnen concluderen dat de vraag naar aluminium in de toekomst waarschijnlijk sterk zal toenemen, aangezien het een essentieel metaal is voor de overgang naar een groenere economie. Niet-Europese gieterijen hebben dan ook baat bij de stijging van de aluminiumprijzen. De algemene groei van het productievolume is echter beperkt of loopt zelfs gevaar, vanwege de energieprijzen, maar ook omdat we met zijn allen de uitstoot van koolstofdioxide proberen te verminderen. De hedendaagse paradox houdt in dat we aluminium nodig hebben om de uitstoot in de toekomst te verlagen, maar momenteel ook de productie van aluminium aan het vertragen zijn om de uitstoot te vermijden...

Analist: Matthieu Depreter – m.depreter@credendo.com