Chinees-Afrikaanse relaties: China doet meer financiële toezeggingen aan Afrika tijdens het forum voor Chinees-Afrikaanse samenwerking

Chinese toezeggingen aan Afrika nemen weer toe na zes jaar van daling

De 2024-editie van het driejaarlijkse forum voor Chinees-Afrikaanse samenwerking werd op 6 september afgesloten in Peking. De Chinese president Xi Jinping heeft besloten om de komende drie jaar 360 miljard CNY (50,7 miljard USD) aan financiële bijstand toe te zeggen: 210 miljard CNY via kredietlijnen en ten minste 70 miljard CNY via investeringen door Chinese bedrijven. De rest is bestemd voor militaire hulp en andere projecten.

Deze belofte betekent een aanzienlijke toename ten opzichte van de toezeggingen tijdens de vorige Chinees-Afrikaanse top in 2021. Toen beloofde China 10 miljard USD aan kredietlijnen en nog eens 10 miljard aan investeringen. Dat zou erop kunnen wijzen dat China zich weer meer op het Afrikaanse continent richt.

De Chinese Loans to Africa Database, samengesteld door onderzoekers van het Global Development Policy Center aan de universiteit van Boston, schetst een gelijkaardig beeld. Daaruit blijkt dat de waarde van nieuwe Chinese leningen aan het continent in 2016 met 28,8 miljard USD een piek bereikte en daarna ieder jaar daalde tot 1 miljard USD in 2022. Deze dalende trend eindigde echter in 2023, wanneer nieuwe leningen tot 4,6 miljard USD stegen.

Een andere aanpak voor het verstrekken van leningen

Ook de Chinese benadering om leningen te verstrekken is veranderd. De omvang van individuele leningen is afgenomen omdat het land nu meer inzet op kleinere en meer gerichte projecten, bij voorkeur met een positieve invloed op het milieu om zo vraag naar Chinese groene technologieën te creëren. Sommige leningen van vorig jaar illustreren deze verschuiving. Zo was er een lening van 240 miljoen USD voor een waterkrachtcentrale op Madagaskar en een lening van 50 miljoen USD voor een zonnecentrale in Burkina Faso.

Een andere verandering is de verschuiving weg van landen met een hoog risico zoals Ethiopië, de Democratische Republiek Congo, Zuid-Soedan, Zambia en Zimbabwe (die allemaal zijn ingedeeld in categorie 7/7 van Credendo’s classificatie van het politieke risico op de (middel)lange termijn). Landen met betere financiën, zoals Senegal en Ivoorkust, plukken de vruchten van deze verschuiving.

Een continent dat klem zit tussen grote financieringsbehoeften en aanzienlijke financiële kwetsbaarheden

Afrikaanse landen hebben grote financieringsbehoeften. De Afrikaanse Ontwikkelingsbank schat dat er jaarlijks tussen 130 miljard USD en 170 miljard USD nodig is voor infrastructuurontwikkeling. Binnen deze context is de Chinese financiering welkom, maar veel landen op het Afrikaanse continent staan al voor grote uitdagingen wat betreft de houdbaarheid van hun buitenlandse schuld. In een analyse van de schuldhoudbaarheid voor lage-inkomenslanden (LIC DSA) van het IMF en de Wereldbank werden 38 lage-inkomenslanden ten zuiden van de Sahara in categorieën onderverdeeld. Daaruit blijkt dat 7 van die landen zich momenteel in een schuldencrisis bevinden en dat 16 andere een hoog risico lopen om in een schuldencrisis terecht te komen. Er staan geen landen met een laag risico op een schuldencrisis op de lijst.

Sinds 2020 zijn verschillende landen in gebreke gebleven wat hun overheidsschuld betreft, met name Zambia, Ghana, Malawi en Ethiopië. Tot nu toe is het herstructureringsproces erg complex en langdurig gebleken, wat negatieve gevolgen had voor de economieën van debiteurlanden.

Bovendien benadrukken de recente protesten in Kenia – samen met Angola, Ethiopië, Egypte en Nigeria een van de top vijf ontvangers van Chinese leningen tussen 2000 en 2023 – de uitdagingen waarmee overheden worden geconfronteerd wanneer ze hun overheidsfinanciën proberen te consolideren binnen een kwetsbare sociale context.

De recente ervaringen met langdurige schuldherstructureringen en moeilijke begrotingsconsolidaties maken duidelijk voor welke moeilijke keuzes overheden staan in een continent waar een grote behoefte is aan infrastructuur en de houdbaarheid van de schuld is verslechterd. Om de schuld op een houdbaar niveau te houden, is het belangrijk om te investeren in projecten die positief bijdragen aan de economie en dus genoeg toekomstige inkomsten kunnen genereren.

De impact op Credendo’s classificatie van het politiek risico op de (middel)lange termijn

Credendo besteedt veel aandacht aan het niveau van de buitenlandse schuld van een land, vooral in verhouding tot de omvang van de ontvangsten op de lopende rekening. Het niveau van de schuldenlast is namelijk een belangrijke factor voor het vermogen van een land om zijn buitenlandse schuld op de (middel)lange termijn terug te betalen. Daarom blijft Credendo nauw toezien op de ontwikkeling van de schuldenlast en het vermogen van landen om genoeg inkomsten te genereren om hun schuld op de lange termijn af te lossen.

Analist: Jonathan Schotte – j.schotte@credendo.com