Solide fundamenten schragen economische prestaties ondanks veranderend politiek landschap
- Er vormt zich een nieuw politiek tijdperk onder de recent verkozen president Obrador.
- Controversiële beleidsbeslissingen wakkeren de onzekerheid aan.
- Sterke macro-economische fundamenten versterken de een na grootste economie van Latijns-Amerika.
- Budgettaire continuïteit wordt nagestreefd, terwijl de dynamiek van de Mexicaanse overheidsschuld houdbaar blijft.
- De risicovooruitzichten van Credendo voor Mexico blijven over het algemeen stabiel.
Er vormt zich een nieuw politiek tijdperk
De linksgezinde nationalist en voormalig burgemeester van Mexico-Stad, Andrés Manuel López Obrador, heeft op 1 december 2018 officieel de fakkel overgenomen als president van Mexico na zijn klinkende overwinning in de verkiezingen van juli 2018. Voor het eerst behoort de president van Mexico niet tot de Institutioneel Revolutionaire Partij – die bijna een eeuw over het land regeerde – noch tot de traditionele oppositiepartij, de Nationale Actiepartij, die 12 jaar lang regeerde. De Morena-partij van Obrador (de Nationale Regeneratiebeweging) werd in feite pas in 2014 als politieke partij geregistreerd, wat een volstrekt nieuw politiek tijdperk voor Mexico inluidde. Zijn verkiezingsoverwinning kwam niet als een verrassing aangezien hij zich als kandidaat tegen de gevestigde macht kantte, en daarbij optimaal inspeelde op de woede van de stemgerechtigden over corruptieschandalen, het recordmoordcijfer van Mexico en de alomtegenwoordige ongelijkheid.
Aan wetgevende kant behaalde de coalitie van Obrador ook een meerderheid in beide huizen van het Congres, wat hem tot de machtigste president in decennia maakt en waardoor nieuwe wetten vlot goedgekeurd kunnen worden. De regerende meerderheid die sinds september 2018 aan de macht is, zou zelfs kunnen stijgen tot twee derden indien de kleinere partijen zouden beslissen om de coalitie te steunen bij stemmingen. Dat zou dan weer enkele cruciale hervormingen (energie, arbeid, telecommunicatie en belastingen) mogelijk kunnen maken, waarvoor een wijziging van de grondwet vereist is. Ondanks het verwachte gebrek aan druk vanwege de oppositie, zou de interne verdeeldheid binnen de partij tussen leden die marktbevorderende hervormingen wensen en diegenen die meer staatsinmenging verkiezen, de beleidsvorming complexer kunnen maken.
Controversiële beleidsbeslissingen wakkeren de onzekerheid aan
Sinds hij in functie is, heeft president Obrador blijk gegeven van een grote gretigheid door snel hervormingen in te voeren om corruptie in te dijken en misdaad te bestrijden (door de oprichting van een controversiële National Guard onder militaire controle), terwijl hij de sociale uitgaven verhoogde en ambitieuze infrastructuurprojecten voorstelde. Maar de hervormingen op het vlak van energie en onderwijs die in het verleden door zijn voorganger Peña Nieto zijn doorgevoerd, zouden wel eens teruggedraaid kunnen worden door de nieuwe regering. De pas verkozen president heeft een akkoord bereikt met de VS en Canada om NAFTA (North American Free Trade Agreement) te actualiseren. Er wordt naar dit akkoord verwezen als USMCA en het heeft de onzekerheid over de handelsbanden met de VS sterk doen afnemen. Hoewel de nieuwe handelsdeal ondertekend werd door de drie respectieve leiders, zal deze door de wetgevende macht van elk land nog moeten worden bekrachtigd alvorens in werking te treden. Hoewel USMCA veel gelijkenissen vertoont met NAFTA, zijn er bepaalde verschillen binnen domeinen zoals diensten, e-commerce, strengere regels rond oorsprongsvereisten en strengere regels voor de auto’s.
Obrador probeert te regeren via een ongebruikelijke combinatie van debatten in het Congres en rechtstreekse democratie door vele beslissingen ter stemming voor te leggen aan het volk, waardoor de machtscontrole van het Congres sterk wordt ingeperkt. In oktober 2018 organiseerde Obrador een volksraadpleging over de annulatie van een grote luchthaven die in aanbouw is voor Mexico-Stad. De 1% van de kiesgerechtigden die deelnam, stemde voor het schrappen van de luchthaven en Obrador beloofde dit resultaat te eerbiedigen, zelfs al had het project al 5 miljard USD (van in totaal 13 miljard USD) gekost en was het al voor 30% voltooid. De financiële markten raakten hierdoor zwaar van streek, waardoor Mexicaanse obligaties en de Mexicaanse munt de dieperik in gingen en de centrale bank zich genoodzaakt zag de rente op te trekken tot 8,15% (de hoogste rente sinds 2008). De bouw van de luchthaven werd evenwel verdergezet om de luchthaventrust, die in overheidshanden is, te beschermen tegen de verplichting om 6 miljard USD aan luchthavenobligaties te moeten terugbetalen wanneer de werken worden geannuleerd. Om een chaotische default te vermijden, heeft de regering onlangs een deal gesloten met de obligatiehouders die voor 6 miljard USD luchthavenobligaties hebben gekocht om de bouw te financieren, en 1,8 miljard USD van de obligaties teruggekocht. Op dit moment lopen de onderhandelingen nog voor een contractbeëindiging.
Na het luchthavendebacle dreigde de onzekerheid over het beleid de geloofwaardigheid van Mexico op de kapitaalmarkten te treffen, waardoor de leenkosten stegen en de risicobereidheid voor Mexicaanse schuld afnam. Niettemin is men erin geslaagd beleggers gerust te stellen met de voorstelling van de begroting voor 2019 door blijk te geven van een algemene budgettaire verantwoordelijkheid, waardoor de peso opnieuw sterker werd. Daarnaast heeft de nieuwe regering herhaaldelijk pragmatisme beloofd en verklaard zich ertoe te engageren om het sterke beleidskader van Mexico en de onafhankelijkheid van de economische beleidsinstellingen in stand te houden.
Sterke macro-economische fundamenten schragen de een na grootste economie van Latijns-Amerika
De economische groei van de een na grootste economie van Latijns-Amerika is de afgelopen 5 jaar veerkrachtig gebleven. Verwacht wordt dat de bbp-groei 2,1% zal bedragen in 2019 en 2,2% in 2020. De inflatie daalde in 2018 tot 4,8% (tegenover 6,8% in 2017) en zal waarschijnlijk uitkomen op 3% dankzij een voorzichtig monetair beleid. De Mexicaanse peso (die in 2018 minder dan 5% in waarde is gedaald ten opzichte van de USD) volgt een flexibel wisselkoersregime dat hielp om externe schokken op te vangen.
De olieproductie in Mexico heeft een neerwaartse tendens gevolgd en daalde van 2,5 miljoen vaten per dag in 2013 naar 1,9 in 2018. Dit is grotendeels te verklaren door jaren van ondermaatse investeringen in Pemex, de oliemaatschappij die in overheidshanden is en zwaar in de schulden zit, en buitensporige belastingen. De financiële gezondheid van Pemex blijft een grote kopzorg. Bovendien verliest Pemex naar verluidt 3 miljard USD per jaar als gevolg van brandstofdiefstal, vooral door plaatselijke bendes en drugkartels. In een recente poging om brandstofdiefstal te bestrijden door de distributie niet langer te laten verlopen via kwetsbare pijpleidingen, maar wel door tankwagens, heeft de regering voor een groot brandstoftekort gezorgd in het hele land, en dit nadat ze pas drie weken in functie was. Tenzij dit probleem de komende maanden blijft aanslepen, wordt verwacht dat de impact op de economische groei beperkt zal blijven, terwijl deze inspanningen op de lange termijn de budgettaire rekeningen zouden kunnen versterken. Mexico importeert ook grote hoeveelheden olie en sinds 2015 is de koolwaterstofbalans negatief geworden. Verwacht wordt dat het land minstens tot 2022 een netto-importeur van olie zal blijven, ondanks de plannen van Obrador om de productie op te krikken en de binnenlandse raffinagecapaciteit te verhogen. In tegenstelling tot vele olieproducerende landen is de Mexicaanse economie niet al te zeer afhankelijk van de export van olieproducten (5% van de totale exportinkomsten), gelet op het feit dat vervaardigde goederen, zoals machines, elektronische toestellen en producten uit de autosector, het leeuwendeel van de export van het land vertegenwoordigen (70% van de totale exportinkomsten).
Het beheersbare tekort op de lopende rekening schommelt sinds 2013 rond 2% van het bbp en verwacht wordt dat dit de komende jaren ook zo zal blijven. Mexico trekt aanzienlijke hoeveelheden directe buitenlandse investeringen aan en grote maar volatiele portefeuille-investeringsstromen. Er stroomt evenwel ook veel kapitaal weg uit het land, wat geleid heeft tot periodes van beperkte financieringstekorten op de externe betalingsbalans in 2015, 2016 en 2017. Dit verklaart de daling van de buitenlandsedeviezenreserves naar een nog steeds adequate 3,8 maanden van importdekking (september 2018) na jaren van stabiele liquiditeitsniveaus rond 4,5 maanden.
Budgettaire continuïteit wordt nagestreefd, terwijl de dynamiek van de overheidsschuld houdbaar blijft
De nieuwe regering is erin geslaagd de onzekerheid op de markt te temperen door een verantwoorde begroting voor 2019 voor te stellen. Sinds 2016 hebben voorzichtige budgettaire beleidsmaatregelen de primaire begrotingsbalans (exclusief interestbetalingen) getemperd tot een krap surplus, waardoor het globale begrotingstekort gedaald is van 4% van het bbp in 2015 naar 2,8% in 2016 en 1,1% in 2017. Vanaf 2019 wordt verwacht dat het begrotingstekort beperkt blijft tot een beheersbare 2,5% van het bbp dankzij een betere belastinginning (door het verminderen van belastingontduiking en -ontwijking) en lagere lopende uitgaven. De totale schuld van de overheid piekte in 2016 op 56,8% van het bbp en verwacht wordt dat ze in 2018 en de komende jaren zal stabiliseren rond een redelijke 53%. De helft van de overheidsschuld wordt in het buitenland aangehouden, maar slechts een derde is uitgedrukt in niet-lokale valuta, terwijl het grootste deel uitgegeven is tegen vaste rentevoeten met relatief lange looptijden. De totale buitenlandse schuld (1/3 van de schuld in de privésector) is sinds 2016 gestabiliseerd rond 40% van het bbp en zal de komende jaren waarschijnlijk rond dit niveau blijven schommelen. De schuldenlasten liggen ook op een redelijk niveau. Bijgevolg worden zowel de buitenlandse als de publieke schulddynamiek van Mexico over het algemeen als houdbaar bestempeld.
De afhankelijkheid van de begroting van de oliesector (20% van de totale overheidsinkomsten) en de sterke blootstelling aan een economische vertraging in de VS zullen waarschijnlijk structureel zwakke punten blijven. Bovendien vormen de strakkere financiële marktomstandigheden, de escalerende wereldwijde handelsspanningen of een ommekeer van de kapitaalstromen vanuit de opkomende markten belangrijke risico’s voor de open economie van Mexico. Op de binnenlandse markt zouden onvoorzichtige beleidsbeslissingen de onzekerheid kunnen aanwakkeren, wat mogelijk een impact heeft op de herfinancieringsvoorwaarden van Mexico. Positief is wel dat het risico van plotse wijzigingen in de belangrijkste handelsrelaties van Mexico, waardoor de vitale export van zijn afgewerkte producten onder druk komt te staan, afgezwakt is door de USMCA-deal waardoor de algemene economische vooruitzichten zijn verbeterd. Vertragingen in de bekrachtiging van de USMCA-handelsovereenkomst kunnen evenwel niet worden uitgesloten, gelet op de heropflakkering van de diplomatieke geschillen tussen Mexico en de VS over bijvoorbeeld de bouw van de grensmuur of als gevolg van de politieke polarisatie in het Amerikaanse Congres waardoor de bekrachtiging geblokkeerd wordt. Dit zou aanleiding kunnen geven tot hernieuwde druk op de Mexicaanse peso en tot een hogere inflatie, zoals toen Trump werd verkozen.
Credendo plaatst Mexico in categorie 2/7 voor het politieke risico op korte termijn, met een stabiele outlook. Het land geniet van een laag niveau van externe kortlopende schuld, terwijl de deviezenreserves adequaat zijn. Het politieke risico op (middel)lange termijn behoort tot categorie 3/7 met een stabiele outlook. De matige risicorating van Mexico weerspiegelt zijn matige buitenlandseschuldratio en schuldaflossingsratio, houdbare tekorten op de lopende rekening, gezonde overheidsfinanciën en de economische diversificatie van het land, ondanks het feit dat het sterk afhankelijk is van de Amerikaanse economie.
Analist: Louise Van Cauwenbergh – l.vancauwenbergh@credendo.com