Mongolië: Upgrade van het MLT politieke risico naar 6/7 dankzij een geleidelijke macro-economische verbetering

Op weg naar een duurzamer macro-economisch pad

Mongolië bevindt zich op een hobbelige weg sinds de lente van 2017 toen het door multilaterale en bilaterale crediteuren werd gered van een staatsbankroet. Terwijl de autoriteiten ernaar streefden de zware schuldenlast te verminderen, werd de economie in de daaropvolgende jaren hard getroffen door de COVID-19-pandemie als gevolg van de sluiting van de grens met China, de belangrijkste exportmarkt van het land en goed voor meer dan 80% van de Mongoolse goederenexport. Sinds 2021 zijn de macro-economische prestaties van het land echter geleidelijk verbeterd en intussen lijkt het tij gekeerd. De reële bbp-groei is terug op een aanhoudend hoog niveau, met een gemiddelde van 6% in 2022-2024 – een percentage dat ook wordt voorspeld voor de komende drie jaar. De economie blijft sterk afhankelijk van de sector van minerale grondstoffen (steenkool, koper, goud en ijzererts) als voornaamste groeimotor. Dat is een ernstige tekortkoming omdat dat betekent dat Mongolië afhankelijk is van prijsschommelingen. Dit risico wordt echter beperkt door de hoge goudprijzen, de enorme potentiële markt voor koper in de groene transitie en de toenemende vraag naar kritieke mineralen van buurland China. Bovendien zal de grote uitbreiding van de mijnbouwproductie – na de opening van de enorme Oyu Tolgoi-mijn in 2023, een van de grootste koper- en goudmijnen ter wereld – een waardevolle buffer zijn om Mongolië beter bestand te maken tegen toekomstige vraag- en prijsschommelingen op de grondstoffenmarkt. De regering wil ook de economische diversificatie stimuleren, vooral door het grote toeristische potentieel van het land te ontwikkelen en het enorme potentieel aan hernieuwbare energie (zoals waterkracht en zonne-energie) aan te boren om minder afhankelijk te worden van externe energie. Deze huidige en toekomstige mijnbouw- en energieprojecten zullen de export en bbp-groei op de (middel)lange termijn stimuleren en zo het tekort op de lopende rekening op een aanvaardbaarder niveau houden. Dat tekort is veel lager dan vóór de COVID-19-crisis, met een halvering van 16% tot naar verwachting 8% van het bbp tussen 2019 en 2024. Voor de toekomst wordt wel een langzame, geleidelijke toename voorspeld. Tegelijkertijd wordt verwacht dat de directe buitenlandse investeringen (DBI) hoog zullen blijven en het huidige tekort op de lopende rekening op de (middel)lange termijn mee zullen financieren. De deviezenreserves zullen daarom waarschijnlijk rond een voldoende hoog niveau van drie maanden importdekking blijven.

Een sterk gekrompen overheidsschuld verlicht de zware buitenlandse schuldenlast

Een sterkere groei van het bbp en de export, in combinatie met beperkte nieuwe leningen, heeft bijgedragen aan het terugdringen van de zware buitenlandse schuld. Als resultaat daalde de buitenlandse schuldquote van 237% in 2016 tot 169% in 2023 sinds de staatschuldencrisis van Mongolië. Vanaf 2026 wordt echter een geleidelijke maar beperkte toename verwacht. Hierbij kan worden opgemerkt dat het grootste deel van de schuld particuliere schulden zijn en dat een belangrijke daling in de buitenlandse schuld het gevolg is van de daling van de overheidsschuld. Ondertussen heeft de fiscale consolidatie voor een opmerkelijke verbetering van de overheidsfinanciën gezorgd, aangezien de overheidsschuld van 77,8% van het bbp in 2020 is gedaald tot naar schatting minder dan 40% in 2024. De begrotingsbalans vertoont sinds 2021 een overschot (op de (middel)lange termijn wordt een klein tekort verwacht), waarbij de overheidsinkomsten zijn gestegen tot meer dan 35% van het bbp. Daarom bedraagt de verhouding tussen de overheidsschuld en de overheidsinkomsten nu slechts 112% (vergeleken met meer dan 300% ten tijde van de schuldencrisis in Mongolië). In de toekomst zal de houdbaarheid van de overheidsschuld waarschijnlijk enigszins verzwakken, maar zonder de goede prestaties van de afgelopen jaren in het gevaar te brengen. De concrete vooruitgang richting een houdbaardere buitenlandse overheidsschuld en de rooskleurige vooruitzichten voor de mineraalsector van Mongolië hebben afgelopen december geleid tot een upgrade van het politieke risico op de (middel)lange termijn naar categorie 6/7.

Wereldwijd handelsprotectionisme en verslechterende monetaire omstandigheden blijven neerwaartse risico’s

De buitenlandse schuldendienst bedroeg tussen 2017 en 2023 meer dan de helft van de ontvangsten op de lopende rekening. Deze zal de komende jaren naar verwachting echter op een relatief veel lager niveau liggen. Dat hoewel toekomstige aflossingen van de buitenlandse schuld nauwlettend in de gaten zullen worden gehouden omdat wordt voorspeld dat deze gelijk zullen zijn aan het niveau van de deviezenreserves. In deze context zou Mongolië de vruchten moeten plukken van de versoepeling van de Amerikaanse rentevoeten en een relatief stabiele tugrik, die dicht bij de niveaus van twee jaar geleden ligt – zij het gedeeltelijk als gevolg van tussenkomsten van de centrale bank.

Toch kunnen de verbeterde marktomstandigheden en het vertrouwen in het land worden blootgesteld aan een wereldwijde handelsoorlog aangevoerd door Trumps hogere invoerheffingen die de Chinese economie kunnen schaden, de inflatiedruk kunnen aanwakkeren en tot een pauze in de renteverlagingscyclus van de Fed kunnen nopen. Gezien de schuldendienst een heikel punt blijft, is ook de sterkere Amerikaanse dollar een zorg. Dat zijn belangrijke neerwaartse risico’s om dit jaar en ook daarna in de gaten te houden omdat de buitenlandse schuld van Mongolië nog steeds hoog is. Hoewel de inflatie sinds 2023 onder de 10% is gezakt door monetaire verkrapping, steeg dat cijfer in januari 2025 toch nog tot 9,6%. De inflatie zal waarschijnlijk relatief hoog blijven, wat een chronisch kenmerk is van de vastgelopen economie.  

Politieke stabiliteit en geostrategische positie

De huidige gunstige vooruitzichten van Mongolië worden ondersteund door de toegenomen politieke stabiliteit. De regerende Mongoolse Volkspartij had het presidentschap al in handen en won in juni 2024 ook de verkiezingen. Dat heeft het perspectief versterkt op een voorzichtige voortzetting van het beleid en het behoud van het democratisch systeem. Ondanks de afgeronde onderhandelingen met Rio Tinto over de Oyu Tolgoi-mijn moeten de autoriteiten nog tonen dat ze zich op de lange termijn zullen inzetten om de instellingen, die in het verleden onstabiel waren, te versterken en op die manier ook op de lange termijn aantrekkelijk te houden voor buitenlandse investeerders. Bovendien zal de regering geconfronteerd blijven worden met protesten als ze geen vooruitgang boekt in de aanpak van structurele problemen zoals de hoge kosten voor levensonderhoud, het gebrek aan socio-economische voordelen van de grondstoffenwinning en de luchtvervuiling.

Extern zal Mongolië naar verwachting de vruchten blijven plukken van zijn geostrategische positie en doorvoerlocatie tussen Rusland en China (de belangrijkste handels- en investeringspartner van het land), met name als onderdeel van het ‘Belt and Road’-initiatief. De autoriteiten zetten zich ook in om hun handels- en economische banden met het Westen te diversifiëren omdat ze de risico’s willen beperken die gepaard gaan met economische afhankelijkheid van twee partners. Naar de toekomst echter zou een chaotische geopolitieke omgeving de pogingen van de Mongoolse autoriteiten om tussen de verschillende partners te navigeren kunnen bemoeilijken.

Analist: Raphaël Cecchi – r.cecchi@credendo.com