Albanië: Upgrade van 5/7 naar 4/7 voor het politieke risico op de (middel)lange termijn

Sinds 2016 zijn de politieke risico’s van Albanië er gestaag op vooruit gegaan. Enkel tijdens de COVID-19-schok was er tijdelijk geen verbetering merkbaar. Deze voortdurende vorderingen uiten zich in lagere buitenlandse-schuldratio’s en een grotere economische veerkracht bij externe schokken, ook al kreeg de Albanese economie forse klappen te verduren door een verwoestende aardbeving en de pandemie in 2020. De vooruitzichten op de (middel)lange termijn worden ondersteund door de sterkere toeristische sector en verbeterde langetermijnperspectieven voor een EU-lidmaatschap. Deze werken als een katalysator om de nodige structurele hervormingen verder te zetten. Daarom besloot Credendo in december om het politieke risico van Albanië op de (middel)lange termijn te upgraden van 5/7 naar 4/7.

Geleidelijke versteviging van de macro-economische fundamenten

Na een sterk herstel na de pandemie bereikte de bbp-groei 4,8% in 2022. Deze groei bedroeg het afgelopen jaar naar verwachting 3,6% en wordt op de (middel)lange termijn geraamd op gemiddeld 3,4% (zoals in de periode 2016-2019). De macro-economische fundamenten zijn geleidelijk versterkt. De overheidsfinanciën zijn voor verbetering vatbaar met een begrotingssaldo van ongeveer 3% van het bbp op de (middel)lange termijn. Bovendien kan de overheidsschuld dalen en vanaf dit jaar op ongeveer 60% van het bbp blijven na een stijging tot 75,8% van het bbp in 2020.

De rentebetalingen op overheidsschulden zijn aanvaardbaar en zullen vanaf dit jaar naar verwachting tot meer dan 10% van de inkomsten stijgen. De bloeiende toerismesector heeft de economische situatie geen windeieren gelegd. Dat bevestigt dat Albanië een aantrekkelijke bestemming aan het Middellandse Zeegebied is geworden en dat in de toekomst ook zal blijven. 2022 was een historisch jaar waarin toerisme goed was voor een derde van de totale ontvangsten op de lopende rekening. In 2023 noteerde de sector zijn beste seizoen ooit en overtrof veruit het niveau van voor covid.

Dat benadrukt het vertrouwen en verbeterde imago en stabilisatie van het land, maar kan er ook voor zorgen dat het tekort op de lopende rekening in de toekomst beperkt blijft tot ongeveer 5% van het bbp. Bovendien kan Albanië rekenen op de overdrachten van zijn grote diaspora (die groter is dan de bevolking van het land) als een sterke en stabiele bron van ontvangsten op de lopende rekening, zeker in crisissituaties. Albanië is het Europese land met het hoogste bedrag aan geldoverdrachten vanuit EU-landen. In 2022 waren deze overmakingen goed voor ongeveer 15% van de ontvangsten op de lopende rekening. Deze belangrijke bronnen van ontvangsten op de lopende rekening maken dat de deviezenreserves vrij comfortabel zijn en sinds 2023 aanzienlijk zijn toegenomen (met 14% ‘year to date’ in oktober 2023). Daarom zal Credendo’s rating voor het politieke risico op de korte termijn in de nabije toekomst naar verwachting onveranderd blijven op een positieve 3/7. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne nam de invoer toe waardoor voedsel en energie duurder werden. Desondanks bleven de deviezenreserves stabiel op zes maanden invoer.

Albanië heeft de impact van de oorlog in Oekraïne voornamelijk gevoeld via de verzwakte EU-economie en de hoogste gemiddelde inflatie van de laatste twintig jaar (6,7% in 2022). Dat percentage ligt echter onder het gemiddelde in de EU en is minder uitgesproken dan in sommige andere Balkanlanden. Aangezien Albanië volledig is toegewezen op energie uit waterkracht, konden de negatieve gevolgen van de oorlog in Oekraïne op de energievoorziening worden getemperd.

Verbeterde houdbaarheid van de buitenlandse schuld

Financiële risico’s domineren het politieke risico op de (middel)lange termijn van Albanië. Dat is echter geleidelijk afgenomen dankzij beperkte buitenlandse leningen, omvangrijke ontvangsten op de lopende rekening en sterke economische prestaties. Als gevolg daarvan is de buitenlandse-schuldratio tussen 2020 en 2023 voortdurend gedaald en zal deze op de (middel)lange termijn naar verwachting ruim onder 60% van het bbp stabiliseren. Ondanks de voorspelde stijging op de (middel)lange termijn, zou de buitenlandse schuldendienst aanvaardbaar blijven. De schuldratio op korte termijn ligt in dezelfde grootteorde en bedroeg eind 2022 minder dan 12% van de ontvangsten op de lopende rekening en vijf keer zoveel als de deviezenreserves. De impact van hogere wereldwijde rentetarieven zou daarom beheersbaar moeten zijn.

Economische recessie in de EU en klimaatverandering zijn twee grote neerwaartse risico’s

Naar de toekomst toe zal de Albanese economie worden geconfronteerd met verschillende neerwaartse risico’s. Het eerste is de aanhoudende impact van de oorlog in Oekraïne op de inflatiedruk – hoewel deze in de tweede helft van 2023 tot ongeveer 4% daalde, tegenover 7,4% eind 2022 – en op de EU-economie waarvan Albanië sterk afhankelijk is. De slechte vooruitzichten voor de EU zouden de handel en geldoverdrachten van diaspora kunnen schaden. In deze context is het onwaarschijnlijk dat de classificatie voor het risico van ondernemingsklimaat van Albanië de komende maanden verder zal verbeteren dan de huidige matige D/G. Ten tweede zullen verschillende structurele risico’s een uitdaging vormen: de vergrijzing, voortdurende netto-emigratie (zie onderstaande grafiek) en klimaatverandering. Albanië is namelijk erg blootgesteld aan de versnelde klimaatverandering door het kusttoerisme, de specifieke kwetsbaarheid van mediterrane landen, waterkracht als de dominante energiebron (wat het land kwetsbaar maakt voor droogte en tot een hogere invoer van elektriciteit leidt, zoals we opnieuw zagen in 2022), en het belang van de landbouw.

Het uitbreidingsproces van de EU wordt nieuw leven ingeblazen, wat een stimulans is voor het regeringsbeleid

Een uitbreiding van de EU kan de vooruitzichten nog rooskleuriger maken. In een context van verhoogde geopolitieke spanningen heeft de EU onlangs de uitbreiding tot de westelijke Balkanlanden nieuw leven ingeblazen. Als streefdatum heeft ze daarvoor 2030 gesteld. Deze uitbreiding hangt niet enkel af van de vooruitgang die de kandidaat-lidstaten boeken, maar ook van de EU-lidstaten zelf en de nodige EU-hervormingen. Hoe dan ook lijkt voor de uitbreiding een waarschijnlijkere weg te zijn ingeslagen. De toetredingsgesprekken tussen Albanië en de EU gingen in juli 2022 van start. Het recente engagement van de EU zou het hervormingsproces, dat tot nu toe traag vorderde, een boost moeten geven. Premier Rama is al tien jaar op post en zijn socialistische partij floreert dankzij een versplinterde oppositie. De politieke continuïteit onder zijn leiderschap en het maatschappelijk draagvlak voor het EU-lidmaatschap zullen ertoe bijdragen de nodige hervormingen te kunnen doorvoeren. De afgelopen jaren heeft de regering echter frequent te maken gekregen met protesten tegen gevestigde belangen, de levensstandaard en ook het gebrek aan hervormingen. Dat is met name het geval als het om corruptie en de rechterlijke macht gaat. Ondanks enige vooruitgang in het afgelopen decennium, blijven de zwakke institutionele normen van Albanië belangrijke risicofactoren, in het bijzonder wat betreft de rechtstaat en de bestrijding van corruptie, die naar Europese en zelfs Balkanmaatstaven laag zijn. Een ander aanhoudend risico is de georganiseerde misdaad, met name drugshandel en witwassen van geld. Corruptie en georganiseerde misdaad aanpakken is een van de prioriteiten van de regering met het oog op een toekomstige toetreding tot de EU. Iedere voortgang die op dat gebied wordt geboekt, zou de economische vooruitzichten voor Albanië verbeteren aangezien deze factoren een rem blijven zetten op buitenlandse investeringen en jongeren stimuleren om te emigreren.

Analist: Raphaël Cecchi – r.cecchi@credendo.com