Georgië: Degelijk macro-economisch beleid, maar een natie die erg wordt getroffen door haar geopolitieke situatie

Komende verkiezingen tegen een gespannen politieke achtergrond

Georgië kreeg in december 2023 de status van kandidaat-lidstaat voor de EU ‘onder voorwaarden’ toegekend. Daarvoor moet het land op negen gebieden hervormingen doorvoeren, waaronder de-oligarchisering en het verminderen van de politieke polarisatie. Dat geeft de huidige politieke situatie in Georgië treffend weer. Sinds de regerende partij, Georgische Droom, in 2012 aan de macht kwam, heeft ze namelijk het politieke landschap gedomineerd terwijl de Verenigde Nationale Beweging van de voormalige hervormingsgezinde president Saakasjvili naar de zijlijn werd verbannen. De komende parlementsverkiezingen, die voor oktober 2024 gepland staan, zullen plaatsvinden in een gespannen politieke sfeer met een verdeelde oppositie, diep wantrouwen tussen Georgische Droom en de oppositie, en een gepolariseerde maatschappij. Dat hebben de massabetogingen tegen de wet op ‘buitenlandse agenten’ duidelijk gemaakt. Hoewel er tijdens de verkiezingsperiode enkele betogingen kunnen zijn, vooral in het licht van de recente initiële goedkeuring van een wet die lgbt+-rechten inperkt, wordt over het algemeen verwacht dat het beleid wordt verdergezet. De institutionele kwaliteit blijft hoog voor de regio. De rechtsstaat en beheersing van corruptie zijn echter recent verslechterd, zoals de bestuursindicatoren van de Wereldbank aantonen (zie onderstaande grafiek met gegevens over de Kaukasus.
 

Betere betrekkingen met Rusland, maar slechtere banden met de EU

Volgens de Georgische grondwet moet de regering een betere integratie nastreven met zowel de EU als de NAVO. Onder het bewind van Georgische Droom is het engagement daarvoor echter afgezwakt. De partij probeert namelijk ook betere banden te smeden met Rusland en China. De verhouding met Rusland was verzuurd doordat Rusland in 2008 Georgië is binnengevallen en de onafhankelijkheid van Abchazië en Zuid-Ossetië heeft erkend. Sinds kort is de situatie weer verbeterd. Het feit dat Rusland vluchten heeft hervat en dat Georgiërs onder een visumvrije regeling vallen, is daar het bewijs van. Bovendien hebben de Georgische autoriteiten geweigerd om zich aan te sluiten bij de westerse sancties tegen Rusland. Zo worden entiteiten die deze sancties helpen te omzeilen blootgesteld aan secundaire sancties van het westen. Naast Azerbeidzjan, Armenië en de EU (waarmee Georgië in 2016 een diepe en brede vrijhandelsovereenkomst sloot) is Rusland een van de belangrijkste handelspartners van Georgië. Er zijn frustraties langs beide kanten. Voor Georgië heeft dat te maken met de status van kandidaat-lidstaat van de EU onder voorwaarden, en voor de EU met zorgen rond de recente herinvoering van de wet op ‘buitenlandse agenten’, die niet verenigbaar is met toetreding tot de EU. Toch blijft de EU een belangrijke partner voor Georgië. De betrekkingen tussen de twee zullen echter verzuren als de huidige ontwikkelingen niet worden omgebogen en er niet wordt verdergegaan op het EU-traject.

Georgië onderhoudt goede verhoudingen met zijn buurlanden, Turkije, Armenië en Azerbeidzjan. Door zijn ligging en de gespannen relaties tussen Armenië en Azerbeidzjan is het land een strategische partner voor bestaande pijplijnen en de ontwikkeling van de Middencorridor, een handelsroute die China met de EU verbindt en Rusland omzeilt.

Degelijk macro-economisch beleid

De macro-economische situatie van deze open economie is de laatste jaren verbeterd. De economische groei van Georgië (gemiddeld +9,7% in 2021-2023) was spectaculair. Het land herstelde zich na de terugval door COVID-19 (reëel bbp van -6,3% in 2020) dankzij grote geldstromen uit Rusland als gevolg van de oorlog in Oekraïne, de sterke toeristische sector en investeringen. Hoewel sommige van deze factoren cyclisch zijn, zijn andere eerder structureel, zoals het degelijke macro-economische beleid. De groeivoorspellingen op de middellange tot lange termijn blijven solide rond 4,5%. Toch blijven er uitdagingen bestaan omwille van de moeilijke geopolitieke situatie, zwakke productiviteit, grote discrepanties tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden door een slecht onderwijssysteem en een zwakke infrastructuur.

De autoriteiten voeren een gedegen monetair en begrotingsbeleid. Het begrotingsbeleid is relatief voorzichtig en focust op het handhaven van de overheidsschuld rond 40% van het bbp op de middellange termijn. Dat is onder het plafond van de begrotingsregels van 60% van het bbp. In gunstige perioden behielden de autoriteiten een primair overschot of een beperkt tekort en reageerden ze snel wanneer dat nodig was. Zo werd de economie ondersteund tijdens de covidperiode. Dat leidde tot een stijging van de overheidsschuld tot 59,6% van het bbp in 2020 (zie onderstaande grafiek die de bruto-overheidsschuld en het totale begrotingssaldo in % van het bbp weergeeft), die dan daalde tot 39,2% van het bbp in 2023. Dat engagement voor een verantwoord begrotingsbeleid zal naar verwachting de komende jaren worden verdergezet.

De centrale bank heeft een kader voor inflatiedoelstellingen en een vrij flexibel wisselkoersstelsel, maar haar onafhankelijkheid werd in 2023 ingeperkt. De monetaire autoriteiten hadden snel gereageerd om de inflatiedruk in 2021-2022 te beteugelen. In 2023 daalde de inflatie echter scherp (zie onderstaande grafiek die de door de centrale bank vastgestelde herfinancieringsrente en de inflatie van de consumptieprijzen weergeeft) door een combinatie van factoren, waaronder renteverlagingen, lagere grondstoffenprijzen en de appreciatie van de Georgische lari in 2023. De lari staat sindsdien weer onder druk en is in 2024 in waarde gedaald (zie onderstaande grafiek die de wisselkoers weergeeft en waarin een stijgende lijn een waardevermindering betekent).

Geleidelijke vermindering van het tekort op de lopende rekening

De afgelopen tien jaar is het grote tekort op de lopende rekening geleidelijk afgenomen. Dat is te danken aan de groeiende toeristische sector en, meer recentelijk, de cyclische stijging van geldoverdrachten die verband houden met de komst van Russische migranten. Ondanks de verwachte toename van het tekort op de lopende rekening tot ongeveer 5,5% van het bbp dit jaar (zie grafiek), is deze relatieve afname een positieve risicofactor.

Het financiële risico is de afgelopen jaren sterk afgenomen als gevolg van een daling van de buitenlandse-schuldratio’s. Ongeveer de helft van de buitenlandse middellange- tot langetermijnschuld bestaat uit overheidsschuld, voornamelijk aan multilaterale schuldeisers. De particuliere schuld houdt daarentegen grotendeels verband met leningen tussen bedrijven, wat het risico tot op zekere hoogte beperkt. De schuldendienstsratio is ook gedaald ten opzichte van het historisch gemiddelde – maar niet tot het niveau van 2022-2023 – en zal naar verwachting gematigd blijven. Ondanks de recente scherpe daling van de deviezenreserves (zie onderstaande grafiek) blijft de liquiditeit boven het niveau van 2022, maar is het wel een factor om op te volgen. In deze context is het politieke risico op de korte termijn ingedeeld in categorie 4/7 met negatieve vooruitzichten. Verdere aanzienlijke dalingen in de bruto deviezenreserves kunnen leiden tot een downgrade van de rating voor het politieke risico op de korte termijn. 

Stabiel politiek risico op de middellange tot lange termijn

Het delicate evenwicht tussen verdere integratie in de EU, het verbeteren van de relaties met Rusland en het aanhalen van de banden met China benadrukken de uitdagende geopolitieke context waarmee de republiek wordt geconfronteerd. Toch heeft Credendo de rating voor het politieke risico op de middellange tot lange termijn voor Georgië geüpgraded naar categorie 5 omdat de buitenlandse schuld en schuldendienstindicatoren geleidelijk afnemen, en het tekort op de lopende rekening kleiner wordt. Bovendien heeft het engagement voor een verantwoord begrotingsbeleid en inflatiestreefcijfers geholpen om de macro-economische stabiliteit te ondersteunen en zal dat naar verwachting zo blijven.

Analist: Pascaline della Faille - P.dellaFaille@credendo.com