Rosja: Stabilność utrzymana dzięki zdecydowanym działaniom w zakresie polityki makroekonomicznej, ale perspektywy wzrostu pozostają słabe
Silne ramy makroekonomiczne
Od 2014 r. władze Rosji wzmacniały fundamenty makroekonomiczne, co przyjęło formę ukierunkowania inflacyjnego, elastycznego kursu walutowego i ostrożnej polityki fiskalnej (wraz z przyjęciem reguły fiskalnej). Wdrożono nawet kilka niepopularnych reform, takich jak podwyżka podatku VAT w styczniu 2019 r. czy reformę emerytalną latem 2018 r. Rozsądna polityka makroekonomiczna pomogła krajowi stosunkowo dobrze przetrwać wstrząsy zewnętrzne (niższe ceny ropy i sankcje), w rezultacie czego utrzymano stabilność makroekonomiczną. Saldo na rachunku obrotów bieżących pozostaje w nadwyżce, rezerwy walutowe brutto są wysokie, zadłużenie zagraniczne jest niskie, finanse publiczne są stabilne, dług sektora instytucji rządowych i samorządowych jest niższy niż 20% PKB, a saldo budżetowe jest ponownie nadwyżkowe. Nawet biorąc pod uwagę wydatki na infrastrukturę, ogłoszone w dekrecie prezydenckim z maja 2018 r., oczekuje się, że dług publiczny pozostanie niski. Głównym ryzykiem dla finansów publicznych pozostaje uzależnienie od dochodów ze sprzedaży ropy. Rubel jest stabilny, a nawet wzmacnia się z roku na rok. Niemniej jednak, Rosja pozostaje podatna na wstrząsy zewnętrzne. Inflacja nieznacznie wzrosła po wzroście podatku VAT z 18% do 20%, ale ponownie wykazuje tendencję spadkową, co pozwoliło bankowi centralnemu obniżyć referencyjną stopę procentową (zob. Wykres 1), dlatego średnia stopa pożyczek prawdopodobnie także spadnie. Pomimo słabości małych banków, sektor bankowy jest bardziej stabilny, nawet jeśli istnieje ryzyko związane z ekspansją kredytów dla gospodarstw domowych.
Słabe perspektywy wzrostu gospodarczego
Pomimo silnych ram polityki makroekonomicznej, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto pozostaje niski. Powodem są wielorakie czynniki, w tym ciągła groźba nałożenia dalszych sankcji, ale także przyczyny wewnętrzne, związane między innymi z wątpliwą jakością instytucjonalną i ryzykiem wywłaszczenia, co znalazło odbicie w klasyfikacji ryzyka Credendo (kategoria 5/7 w zakresie ryzyka wywłaszczenia).
Jedną z kluczowych słabości rosyjskiej gospodarki jest jej niska perspektywa wzrostu gospodarczego, co staje się szczególnie dotkliwe przy braku konkurencji, ujemnej dynamice populacji, niskim wzroście wydajności i słabych ramach instytucjonalnych. Aby temu przeciwdziałać, Władimir Putin ogłosił ambitne reformy w dekrecie prezydenckim z maja 2018 r., które mają na celu zwiększenie wydajności i wzrostu, zmniejszenie ubóstwa i wydłużenie średniej długości życia. Cele te zostały przełożone na projekty krajowe, które przewidują wzrost wydatków publicznych na infrastrukturę, zdrowie i edukację (i są częściowo finansowane z podniesionego podatku VAT). Pomimo tego ambitnego planu, perspektywy wzrostu były jak dotąd niskie. MFW spodziewa się w tym roku realnej stopy wzrostu PKB na poziomie 1% (patrz wykres 2) i niewielkiego odbicia w przyszłym roku (w związku z tym, że projekty krajowe zostaną prawdopodobnie zrealizowane).
W dalszej perspektywie główne czynniki ryzyka pozostaną niezmienne, a najbardziej dotkliwe mogą okazać się nałożenie dodatkowych sankcji i gwałtowny spadek cen towarów. Globalne otoczenie handlowe stanowi kolejne ryzyko, ponieważ kraj nie był dotąd odporny na napięcia handlowe, cierpi z powodu amerykańskich ceł na stal i spadków, spowodowanych niskim globalnym wzrostem. Warto jednak pamiętać, że Rosja ma duże bufory zewnętrzne i - dzięki solidnym ramom politycznym - jest w lepszej sytuacji niż w 2014 roku.
Analityk: Pascaline della Faille – P.dellaFaille@credendo.com